Tijdens de Provinciale Statenvergadering van woensdagochtend 6 november hield Evelyn Hijink haar maidenspeech. Onder grote belangstelling vanuit de boerensector voerde zij het woord over de stikstofproblematiek. Lees hieronder haar inbreng:
De stikstofcrisis beheerst de media en dus ons ook het land en er staat ook heel wat op het spel. Na de -voor ieder bekende- uitspraak van de rechter om het PAS te verbieden is de vergunningverlening voor activiteiten -waar sprake is van stikstofuitstoot boven een bepaalde grenswaarde- stopgezet. Stikstofuitstoot kent vele bronnen en de stikstof die in de buurt van de natura 2000-gebieden neerslaat lijkt voor een groot deel vanuit de veehouderijen te komen. Maar ook het wegverkeer, de stad, scheepvaart, bouwplaatsen, energie, biomassa-centrales en industrie dragen in onze drukst bevolkte provincie hun steentje bij.
Vooral boeren –met name de melkveehouderijen in de buurt bij Natura 2000-gebieden – voelen zich overvallen en aangevallen, omdat zij verantwoordelijk lijken te zijn voor de meeste stikstofuitstoot, zo’n 41-46 %. Ook de bouwwereld roert zich en vreest voor een enorm banenverlies omdat de vergunningverlening voor veel bouwprojecten stil dreigt te vallen.
En de PvdA deelt deze zorgen. We hebben de nieuwe betaalbare woningen immers hard nodig en daarnaast wil niemand banenverlies en onzekerheid. Zover mag het niet komen. Tegelijkertijd delen we ook de zorgen over de stikstofuitstoot, maar ook die van andere vervuilende stoffen, met alle consequenties van dien gelet op onze gezondheid en leefomgeving.
De stikstof-uitspraak van de rechter is niet bepaald uit de lucht komen vallen en daaromtrent wel misverstanden ontstaan:
De indruk ‘dat dit ons (en de dan bedoel ik de politiek en ons bestuur) is overkomen’ en dat er ineens een stikstofprobleem is ontstaan is hierbij niet op zijn plaats. Ook Remkes schrijft in zijn rapport ‘Niet alles kan’: ‘Aan de huidige situatie liggen weloverwogen politieke besluiten ten grondslag; de weg van het PAS is bewust ingeslagen’. Met andere woorden; men wist van de risico’s en heeft niet ingegrepen om stikstof-reducerende bronmaatregelen te nemen; want die zijn over het algemeen niet populair.
Het beeld dat geschetst wordt dat alles stilligt, dat Nederland geheel op slot zit, ligt genuanceerder. Vanaf de publicaties van de nieuwe beleidsregels door de provincie is de vergunningverlening weer op gang gekomen. De provincie Zuid-Holland zet alles op alles om de vergunningverlening met zo min mogelijk vertraging plaats te laten vinden en daarvoor zijn ook complimenten op z’n plaats.
Met de nieuwe beleidsregels mag de uitstoot niet toenemen en waar mogelijk verminderen. Dat kan via het zogenaamde in- en extern salderen; aantoonbaar compenseren. en dat zal in de praktijk niet altijd meevallen.
De vergunningen moeten wel houdbaar zijn. Want de getroffen sectoren, zoals de boeren en bouwers, worden uiteindelijk de dupe wanneer er toch vergunningen worden verleend die achteraf niet houdbaar blijken. Zachte heelmeesters maken ….. – we kennen het spreekwoord- gaat hier zeker op. Want links- of rechtsom: de ammoniak en stikstof uitstoot moet omlaag en creatieve rekenmethodes of het vooruit schuiven van de compenserende maatregelen leken even te werken maar die tijd is dus voorbij.
Is dat erg ? Als je naar de acute ontstane situatie kijkt wel; dit wil niemand. Maar het is ook heel belangrijk het hoofd koel te houden, pragmatisch en met spoed de juiste maatregelen te nemen om de stikstofuitstoot daadwerkelijk te reduceren. Op een zodanige wijze dat we toekomstbestendige sectoren overhouden. We hebben het hier over de zogenaamde ‘no-regret’ maatregelen. En ja; alles zal sneller moeten en daar schort het nogal eens aan.
Het Rijk, provincies en gemeenten broeden momenteel op een lijst met korte termijn maatregelen en hebben tot 1 december de tijd hiermee te komen. Veel daarvan is inmiddels gelekt – zie de kranten van deze week. Je hoeft geen glazen bol te hebben om te voorspellen om welke maatregelen het zal gaan: snelheidsbeperkingen, autoloze zondag, een ‘warme’ sanering van de veestapel, strengere uitstootnormen voor industrie, energie- en biomassacentrales, electra aanleggen op bouwplaatsen zodat er uitstootvrij gebouwd kan worden, schoner en minder bouwverkeerbewegingen, en voor de provincies een hele belangrijke en bewerkelijke: Samen met boeren aan de randen van Natura 2000-gebieden het gesprek aan gaan om lokaal een gebiedsgerichte aanpak te ontwikkelen en zo de overgang naar natuur inclusieve landbouw of kringlooplandbouw te maken.
Vorige week waren we op werkbezoek bij het Natura 2000-gebied Nieuwkoopse Plassen en gemeld werd dat de gesprekken met de boeren in de buurt voornamelijk positief verlopen. Veel boeren blijken bereid om te willen omschakelen naar een ‘natuur inclusief’ boerenbedrijf. Mits wel voldoende financieel ondersteund. De gesprekken aangaan, op maat de boeren ondersteunen die over willen stappen naar een circulaire en natuur-inclusieve landbouw, daar zit wat mij betreft de winst. En ik snap dat dit de provincie capaciteit kost. Ook het ontwikkelen van een gebiedsgerichte aanpak – die zodra de lokale analyses van de stikstofbronnen beschikbaar zijn- zal tevens de nodige capaciteit vergen.
Voorzitter, voor de PvdA is een adequate dienstverlening aan onze inwoners, voor de vergunningaanvragers belangrijk: geen paarse krokodillen, geen onnodige wachttijden en goede communicatie is zeker nu van groot belang.
Mijn vraag aan GS is dan is dan ook: hoe staat het met de werkdruk bij de vergunningverleners en de omgevingsdiensten, kunnen zij het vele werk aan. En zorg voor een soepele samenwerking met de gemeenten in onze provincie zodat er geen onnodige kostbare tijd wordt verspeeld. Ook wil ik GS meegeven dat de maatregelen die in het Klimaatakkoord en in het Schone Lucht Akkoord worden voorgesteld vaak positief bijdragen aan de emissies van stikstof, pak die kans.
En als laatste punt:
Het gaat uiteindelijk natuurlijk om het hele pakket van schadelijke emissies aan te pakken. Zoals in de opdrachtverlening aan Remkes staat: “De nieuwe aanpak van de stikstofproblematiek mag niet leiden tot een toename van andere schadelijke emissies.”
