Leiden – Dit is mijn favoriete stukje gracht, zegt adviseur stadsgrachten Aaf Verkade bij een doodlopend stukje van de Leidse Binnenvestgracht terwijl een fuut er zijn duikkunstjes vertoont. In dit amper honderd meter lange stukje dat onder water half wordt afgesloten met een net waardoor alleen kleine vissen er kunnen komen, zwemmen zestien van de eenentwintig in de Leidse stadsgrachten voorkomende soorten rond.
Op deze zonnige vrijdagmiddag halverwege september geeft ze na een lezing over het Leidse onderwaterleven aan PvdA-vertegenwoordigers uit vier Zuid-Hollandse waterschappen, de provinciale PvdA/GL fractie in Zuid-Holland en van de PvdA Leiden een rondleiding door de door vele grachtjes doorsneden Havenwijk-Zuid. Belangstellend volgen de PvdA-ers uit Rijnland, Delfland, Schieland en Krimperwaard en Amstel, Gooi en Vecht wat de tot een welhaast landelijke autoriteit uitgegroeide Verkade vertelt.
Heel kort: het gaat best goed in de Leidse stadsgrachten. Over het algemeen is de waterkwaliteit goed, al is en blijft het niet zonder risico om er een duik in te nemen omdat de Ziekte van Weil nu eenmaal onverbrekelijk verbonden is met de aanwezigheid van ratten en doen flora en fauna het heel redelijk. Daar speelt Verkade zeker een rol in: met lezingen voor buurten maakt ze bewoners bewust van wat er in het water leeft en hoe waardevol dat is. ,,Ik liet een keer in een wijk zien hoe een waterbodem bezaaid lag met achteloos weggegooide zakjes hondenpoep. Toen ik er een jaar later weer kwam, was het echt een stuk beter’’, schetst ze als voorbeeld.
Bedreigingen zijn er ook en zeker één ervan is bij de aanwezige waterschapbestuurders goed bekend: de Amerikaanse rivierkreeft. Iets minder bekend bij de bestuurders zijn de moerasschildpad, vaak gedumpt omdat hun baasjes op ze zijn uitgekeken en de zwartbekgrondel. ,,Echt een kreng’’, zegt Verkade over die laatste, omdat ze ‘echt alles’ eten wat ze kunnen vinden aan waterplanten en bijvoorbeeld kikkerdril en visseneieren. Ze planten zich bovendien razendsnel voort. Alleen: een effectieve manier om de invasie van deze exoten te stoppen is nog altijd niet voorhanden.
Bij de discussie na afloop gaat het vooral over de waterkwaliteit, een belangrijke verantwoordelijkheid voor de waterschappen. Die is in vrijwel heel Nederland beroerd. Dat Nederland die in 2027 op orde heeft, een Europese verplichting waaraan Nederland zich in 2000 (!) heeft gecommitteerd, is feitelijk onhaalbaar. Dat geldt al helemaal in de waterschappen Rijnland en Delfland met onder meer de Bollenstreek, Boskoop en het Westland onder hun beheer. Bestrijdingsmiddelen vormen daar een vooralsnog onopgelost probleem. Eén idee waarmee de waterschappers naar huis gaan: mensen bewuster maken van de toestand van het water en de publieke opinie mobiliseren door meer, uitgebreider en preciezere meetgegevens te publiceren.
